Informacje Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi
LINK srchpl.blogspot.com
KONTAKT
Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich w Łodzi
90-002 Łódź
ul. Tuwima 34
KRS: 0000147266
REGON: 472351596
NIP: 9820042829
tel. 042 6333312
90-002 Łódź
ul. Tuwima 34
KRS: 0000147266
REGON: 472351596
NIP: 9820042829
tel. 042 6333312
Zarząd Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi
Kazimierz Wierzchowski – prezes
Andrzej Miodek – wiceprezes
Ryszard Tomczyk – wiceprezes
Andrzej Woźniak – skarbnik
Beata Janicka - sekretarz
Andrzej Miodek – wiceprezes
Ryszard Tomczyk – wiceprezes
Andrzej Woźniak – skarbnik
Beata Janicka - sekretarz
Statut Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi
- TEKST JEDNOLITY -
Uwzględniający zmiany uchwalone na Walnym Zgromadzeniu Członków w dniu 14.05.2011r
STATUT
STOWARZYSZENIA ROBOTNIKÓW CHRZEŚCIJAŃSKICH w Łodzi
Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich jest kontynuatorem Stowarzyszenia o tej samej nazwie utworzonego w 1906 r. pod carskim zaborem. Stowarzyszenie zostało reaktywowane w 1990 roku, po latach hitlerowskiej i komunistycznej delegalizacji. Podtrzymuje nadal idee solidarnościowe, społeczne i niepodległościowe zgodnie z założeniami przyjętymi w czasie utworzenia.
I Postanowienia ogólne
§ 1. Stowarzyszenie zrzesza osoby fizyczne. Do funkcjonowania Stowarzyszenia wymagana jest minimalna liczba 15 członków.
§ 2. Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Łódź, a terenem działalności Stowarzyszenia jest Rzeczpospolita Polska.
§ 3. Stowarzyszenie powołane jest na czas nieokreślony. Posiada osobowość prawną. Działa na podstawie ustawy o stowarzyszeniach.
II Zadania
§ 4. 1. Stowarzyszenie ma na celu wdrażanie poprawnych zasad moralnych w społeczeństwie, propagowanie przestrzegania obowiązków obywatelskich, utrwalanie patriotyzmu, popieranie działalności naukowej, szerzenie kultury, obronę praw pracowniczych oraz obywatelskich, tworzenie grup wzajemnej pomocy, podtrzymywanie wartości chrześcijańskich i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, wspomaganie rozwoju demokracji, działanie na rzecz kombatantów i osób represjonowanych oraz prowadzenie działalności charytatywnej.
2. Stowarzyszenie prowadzi działalność na rzecz ogółu społeczności bez ograniczenia działalności wyłącznie na rzecz członków Stowarzyszenia.
III Środki
§ 5. 1. Stowarzyszenie realizuje statutowe zadania poprzez organizowanie zebrań członków i sympatyków, urządzanie wykładów, konferencji naukowych i szkoleniowych, imprez kulturalnych i edukacyjnych, czytelnictwa, kursów, wystaw artystycznych, organizację wydawania książek, gazet, sponsorowanie inicjatyw i działalności zgodnej z tradycją Stowarzyszenia.
2. Dla realizowania powyższych celów Stowarzyszenie może powoływać sekcje problemowe i tematyczne. Decyzję o powołaniu sekcji podejmuje Zarząd.
IV Członkowie
§ 6 .Członkowie Stowarzyszenia dzielą się na członków kandydatów, członków czynnych, honorowych i popierających.
§ 7. 1. Członkiem czynnym może zostać osoba pełnoletnia posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych spełniająca dodatkowo jeden z następujących warunków: jest czynna zawodowo, jest emerytem lub rencistą.
2. Na żądanie zarządu, członek zobowiązany jest przedłożyć odpowiednie potwierdzenie zgodności z niniejszym paragrafem ust. 1.
3. Jeżeli członek Stowarzyszenia utraci pracę i pozostanie bez innych źródeł dochodów oraz stan ten utrzyma się przez rok Zarząd podejmuje decyzję w przedmiocie jego dalszego członkostwa w Stowarzyszeniu.
§ 8. Do Stowarzyszenia nie może być przyjęta osoba należąca do innej organizacji, której cele i sposób postępowania są sprzeczne z dobrem polskiego narodu, społeczną nauką Kościoła Katolickiego albo statutem Stowarzyszenia.
§ 9. Kandydat na członka Stowarzyszenia powinien złożyć deklarację z podpisami dwóch członków rekomendujących.
§ 10. 1. Decyzję w przedmiocie nadania osobie kandydującej statusu członka kandydata podejmuje Zarząd w formie uchwały w terminie nie późniejszym niż miesiąc od daty złożenia deklaracji. W razie przyjęcia DECYZJĘ ZARZĄDU PREZES STOWARZYSZENIA POTWIERDZA PODPISEM NA DEKLARACJI KANDYDATA. O odmowie przyjęcia kandydat jest powiadamiany niezwłocznie.
2. Decyzję o nadaniu członkowi kandydatowi statusu członka czynnego lub o przedłużeniu okresu kandydackiego podejmuje najbliższe Walne Zgromadzenie w formie uchwały w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów. Walne Zgromadzenie może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu głosowania w trybie tajnym. Jeżeli Walne Zgromadzenie odmówi nadania członkowi kandydatowi statusu członka czynnego oraz nie wyrazi zgody na przedłużenie okresu kandydackiego, Zarząd na najbliższym posiedzeniu wykreśla członka z listy członków kandydatów.
3. Członka kandydata obowiązują wszystkie obowiązki określone w § 11 oraz korzysta z praw określonych w § 12 pkt. a), b), c).
4. Kandydatowi, któremu odmówiono przyjęcia w poczet członków przysługuje prawo odwołania do walnego zgromadzenia członków. W przypadku zgłoszenia zapowiedzi odwołania, Zarząd zobowiązany jest zawiadomić kandydata o terminie walnego zgromadzenia w trybie zawiadamiania członków czynnych. Decyzja Walnego Zgromadzenia jest ostateczna.
§ 11. Członkowie czynni są zobowiązani:
a) do przestrzegania ogólnie uznanych zasad etycznych i patriotyzmu,
b) szerzenia idei Stowarzyszenia,
c) przestrzegania statutu i uchwał Stowarzyszenia,
d) wniesienia wpisowego i płacenia składek w wysokości ustalonej przez Walne Zgromadzenie. Zarząd może, na uzasadniony trudną sytuacją materialną, wniosek członka zwolnić go od płacenia składek w całości lub w części.
e) uczęszczać na zebrania.
§ 12. Członkom czynnym przysługuje:
a) uczestniczenie w imprezach i zebraniach Stowarzyszenia,
b) ulgowe korzystanie z urządzeń Stowarzyszenia zgodnie z regulaminem,
c) składanie wniosków,
d) zgłaszanie kandydatów oraz czynne i bierne prawo wyborcze do wszystkich organów Stowarzyszenia z zastrzeżeniem określonym w § 22 ust. 3.
§ 13. Członkiem popierającym może zostać osoba fizyczna lub osoba prawna, która radą, czynem lub finansowo wspiera Stowarzyszenie.
§ 14. Tytuł członka popierającego nadaje zarząd, z zachowaniem postanowień zawartych w § 8. Członka popierającego nie obowiązują wymogi § 11 pkt. c, d, e.
§ 15. Członkostwo honorowe nadaje walne zgromadzenie uchwałą, na wniosek zarządu, osobom szczególne zasłużonym dla Stowarzyszenia albo społeczeństwa.
§ 16. Członków honorowych nie obowiązują postanowienia §. 11 pkt. d), e), natomiast przysługują prawa określone w §. 12 pkt. a), b) i c).
§ 17. Członkostwo ustaje w wyniku:
a) wystąpienia,
b) wykreślenia przez Zarząd,
c) wykluczenia uchwałą Sądu Organizacyjnego.
§ 18. Występujący dobrowolnie lub wykluczony nie może wnosić do Stowarzyszenia jakichkolwiek roszczeń materialnych.
§ 19. 1. Zarząd wykreśla członka z listy z powodu śmierci lub utraty praw publicznych na mocy prawomocnego wyroku sądu. Ponadto Zarząd może wykreślić członka z listy, z następujących powodów:
a) zalegania w płaceniu składek przez okres roku,
b) nie uczestniczenia na dwóch kolejnych Walnych Zgromadzeniach bez usprawiedliwienia,
c) zaistnienia przesłanek, o których mowa w § 7 ust. 3.
2. Zarząd może podjąć uchwałę o skierowaniu wniosku do Sądu Organizacyjnego o wykluczenie członka w przypadku popełnienia przez niego czynu niezgodnego z etyką, naruszanie postanowień statutu (w tym też § 8), niezastosowania do uchwał organów Stowarzyszenia albo nagannego zachowania.
3. Zarząd może zaprosić członka na posiedzenie w czasie rozpatrywania jego sprawy. W razie podjęcia uchwały o wykreśleniu pod nieobecność członka Zarząd zawiadamia go o tym fakcie na piśmie, listem poleconym.
§ 20. 1. Członkowi wykluczonemu albo wykreślonemu przysługuje prawo odwołania do Walnego Zgromadzenia.
2. Odwołanie składa się za pośrednictwem Zarządu, na piśmie w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania powiadomienia.
3. Uchwała Walnego Zgromadzenia jest ostateczna.
V Organy Stowarzyszenia
§ 21. Organami Stowarzyszenia są:
a) Walne Zgromadzenie,
b) Zarząd,
c) Komisja Rewizyjna,
d) Sąd Organizacyjny.
§ 22. 1. Organy Stowarzyszenia wybierane są przez Walne Zgromadzenie w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, na okres trzech lat, z zastrzeżeniem określonym w punkcie 2.
2. Walne Zgromadzenie może podjąć uchwałę o wyborach do wskazanego organu w głosowaniu jawnym.
3. Członek Stowarzyszenia nie może jednocześnie pełnić funkcji w kilku organach Stowarzyszenia określonych w § 21 pkt. b), c) i d).
4. Prezes Stowarzyszenia jest wybierany w głosowaniu tajnym, większością ponad 50% głosów członków czynnych, posiadających czynne prawo wyborcze, obecnych na zgromadzeniu, niezależnie od ilości zgłoszonych kandydatur. Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden ze zgłoszonych kandydatów nie uzyska wymaganej większości, zarządza się drugą turę głosowania. W drugiej turze oddaje się głosy na dwóch kandydatów, którzy w pierwszej turze uzyskali największą ilość głosów. W drugiej turze o wyborze decyduje zwykła większość głosów.
VI Walne Zgromadzenie
§ 23. 1. Walne zgromadzenie członków powinno się odbywać co najmniej raz w roku.
2. Na wniosek Komisji Rewizyjnej, 33 % członków czynnych lub z własnej inicjatywy w szczególnie uzasadnionych przypadkach Zarząd zwołuje nadzwyczajne walne zgromadzenie, które ma równorzędne uprawnienia z dorocznym zgromadzeniem.
3. Nadzwyczajne walne zgromadzenie winno zostać zwołane nie później niż w terminie miesiąca od daty złożenia wniosku lub żądania i obradować w sprawach, dla których zostało zwołane.
§ 24. 1. Walne zgromadzenie, względnie nadzwyczajne walne zgromadzenie Zarząd zwołuje wysyłając do wszystkich członków powiadomienia listami poleconymi z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Powiadomienia listem poleconym można nie wysyłać jeżeli członek osobiście pokwituje odbiór powiadomienia lub złoży pisemną dyspozycję o innym sposobie powiadamiania np. na wskazany adres mailowy.
2. Za adres właściwy do doręczeń uważa się ostatni adres podany przez członka w formie pisemnej.
3. W powiadomieniu należy podać termin, miejsce i proponowany porządek obrad. W zawiadomieniu podaje się również termin i miejsce drugiego zgromadzenia, jeżeli w pierwszym terminie nie będzie kworum.
4. Drugi termin Zgromadzenia może być wyznaczony w tym samym dniu po upływie co najmniej 60 minut.
§ 25. 1. Walne zgromadzenie lub nadzwyczajne walne zgromadzenie jest prawomocne w pierwszym terminie, przy obecności co najmniej 50 % członków czynnych.
2. Zgromadzenie zwołane w drugim terminie jest prawomocne bez względu na ilość obecnych.
§ 26. Do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy:
a) powoływanie organów wymienionych w statucie po upływie ich kadencji; zgodnie z §§ rozdziałów VII–VIII–IX,
b) zatwierdzenie sprawozdania finansowego za rok ubiegły,
c) udzielanie Zarządowi absolutorium na wniosek Komisji Rewizyjnej,
d) rozpatrywanie spraw członkowskich,
e) uchwalenie zasad gospodarki na rok przyszły,
f) zbycie lub obciążenie nieruchomości,
g) uchwalanie regulaminów pracy Zarządu, Komisji Rewizyjnej i Sądu Organizacyjnego,
h) podejmowanie uchwał we wszystkich sprawach niezastrzeżonych do kompetencji innych organów Stowarzyszenia.
§ 27. W przypadku, gdy skład organów Stowarzyszenia ulegnie zmniejszeniu w czasie trwania kadencji uzupełnienie ich składu następuje w drodze kooptacji. W pierwszej kolejności skład organu uzupełnia się o osoby, które w ostatnich wyborach do danego organu uzyskały największą ilość głosów, a w razie braku takowych, pozostali członkowie organu, który uległ zmniejszeniu, dokonują kooptacji spośród pozostałych członków Stowarzyszenia.
VII Zarząd
§ 28. 1. Zarząd Stowarzyszenia jest wybierany w składzie: prezes i czterech do sześciu członków zarządu. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków Zarządu wybieranych na daną kadencję.
2. Na pierwszym posiedzeniu Zarząd wybiera ze swojego składu I i II wiceprezesa, skarbnika i sekretarza.
§ 29. 1. W przypadku utraty możliwości pełnienia funkcji przez członka zarządu w trakcie kadencji zarząd powierza jego funkcje innemu członkowi zarządu, z zastrzeżeniem punktu 2 i § 32.
2. Jeżeli z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część członków zarządu jego skład będzie liczył mniej niż pięć osób, zarząd zwołuje zwyczajne albo nadzwyczajne walne zgromadzenie w terminie do dwóch miesięcy w celu uzupełnienia składu zarządu.
§ 30. Do kompetencji Zarządu należy:
a) kierowanie bieżącą pracą Stowarzyszenia,
b) realizowanie uchwał Walnego Zgromadzenia,
c) zarządzanie majątkiem Stowarzyszenia,
d) planowanie i prowadzenie gospodarki finansowej,
e) zwoływanie Walnego Zgromadzenia,
f) inne czynności określone w statucie.
§ 31. 1. Z zastrzeżeniem punktu 2 Stowarzyszenie reprezentuje na zewnątrz jednoosobowo Prezes lub inny członek Zarządu działający na podstawie upoważnienia Prezesa
2. Podpisu Prezesa i jednego członka zarządu, dla swojej ważności wymagają:
a) zatrudnianie i zwalnianie pracowników,
b) podpisywanie asygnat i wydatków.
§ 32. W przypadku utraty możliwości sprawowania funkcji prezesa, I wiceprezes kieruje pracą zarządu i w ciągu dwóch miesięcy zwołuje walne zgromadzenie w celu wyboru prezesa.
§ 33. W przypadku gdyby zarząd nie uzyskał absolutorium Walnego Zgromadzenia podlega rozwiązaniu. Prowadzący obrady ogłasza i przeprowadza wybory nowego zarządu.
§ 34. Zarząd Stowarzyszenia podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos prezesa. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Zarządu.
VIII Komisja Rewizyjna
§ 35. 1. Walne zgromadzenie wybiera komisję rewizyjną w składzie trzech do pięciu osób. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków komisji rewizyjnej wybieranych na daną kadencję.
2. Komisja wybiera ze swojego grona przewodniczącego.
3. Jeżeli w trakcie trwania kadencji z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część swoich członków skład Komisji Rewizyjnej będzie mniejszy niż trzy osoby Komisja składa do Zarządu wniosek o zwołanie Walnego Zgromadzenia w celu uzupełnienia składu Komisji. Stosuje się odpowiednio § 29 ust. 2.
§ 36. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy:
a) kontrola całokształtu działalności Stowarzyszenia, w szczególności prawidłowości gospodarki finansowej,
b) ocena pracy Zarządu, w tym corocznych sprawozdań finansowych,
c) składanie sprawozdań na walnym zgromadzeniu wraz z oceną działalności Zarządu,
d) wnioskowanie do walnego zgromadzenia w przedmiocie udzielenie absolutorium Zarządowi,
e) wnioskowanie o odwołanie Zarządu lub poszczególnych członków Zarządu w razie nienależytego pełnienia przez nich funkcji,
f) wnioskowanie o zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia.
§ 37. Komisja Rewizyjna podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos przewodniczącego. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Komisji.
IX Sąd Organizacyjny
§ 38. 1. Walne zgromadzenie wybiera sąd organizacyjny w składzie trzech do pięciu osób. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków sądu organizacyjnego wybieranych na daną kadencję.
2. Sąd Organizacyjny wybiera ze swojego grona przewodniczącego.
3. Jeżeli w trakcie trwania kadencji z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część swoich członków skład Sądu Organizacyjnego będzie mniejszy niż trzy osoby Sąd Organizacyjny składa do Zarządu wniosek o zwołanie Walnego Zgromadzenia w celu uzupełnienia składu Sądu. Stosuje się odpowiednio § 29 ust. 2.
§ 39. Do kompetencji sądu organizacyjnego należy:
a) rozstrzyganie sporów wewnętrznych w Stowarzyszeniu,
b) rozpatrywanie przypadków nieetycznego postępowania członków w życiu publicznym,
c) orzekanie o wykluczeniu członków ze Stowarzyszenia na wniosek Zarządu, udzielanie nagany, a w przypadku naruszenia prawa, kierowanie wniosku do Zarządu o skierowanie sprawy do sądu powszechnego lub organów ścigania.
§ 40. Sąd Organizacyjny podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos przewodniczącego. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Sądu.
X Gospodarka finansowa
§ 41. 1. Fundusze Stowarzyszenia powstają z wpisowego, składek, darowizn i czynszu za wynajem lokali zbędnych dla działalności Stowarzyszenia i prowadzonej działalności gospodarczej.
2. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą na ogólnych zasadach określonych w odrębnych przepisach.
3. Stowarzyszenie może wchodzić w spółki prawa handlowego. Na wniesienie majątku Stowarzyszenia do spółki konieczna jest zgoda Walnego Zgromadzenia wyrażona w formie uchwały.
4. Stowarzyszenie prowadzi gospodarkę finansową zgodnie z obowiązującymi przepisami.
§ 42. Dochody z działalności gospodarczej nie podlegają podziałowi między członków lecz przeznaczane są na działalność statutową.
§ 43. Zarząd ma uprawnienie wydatkowania kwot przechowywanych w kasie albo na koncie bankowym, nie może zaciągać, ani udzielać pożyczek bez zgody Walnego Zgromadzenia wyrażonej w formie uchwały.
§ 44. 1. Członkowie zarządu pełnią funkcje bez wynagrodzenia, natomiast mogą otrzymać zwrot poniesionych kosztów związanych z wykonywaniem czynności związanych z funkcjonowaniem Stowarzyszenia, w szczególności przysługuje im zwrot opłat za rozmowy telefoniczne, zwrot kosztów komunikacji, użytkowania na potrzeby Stowarzyszenia prywatnego samochodu itp.
2. O zwrocie poniesionych kosztów decyduje Zarząd na wniosek członka.
§ 45 . Zabronione jest :
a) udzielanie pożyczek lub zabezpieczanie zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej „osobami bliskimi” ;
b) przekazywanie majątku organizacji na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności, jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
c) wykorzystywanie majątku na rzecz członków , członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego organizacji;
d) dokonywanie zakupów towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osoby bliskie, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
XI Przedmiot działalności gospodarczej
§ 46 . Przedmiotem działalności gospodarczej jest zgodnie z PKD:
1/ 52.21.Z – Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy;
2/ 55.10.Z – Hotele i podobne obiekty zakwaterowania;
3/ 58.11.Z – Wydawanie książek;
4/ 58.14.Z – Wydawanie czasopism i pozostałych periodyków;
5/ 58.19.Z – Pozostała działalność wydawnicza;
6/ 68.20.Z – Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi i dzierżawionymi;
7/ 85.59.B – Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej nie klasyfikowane;
8/ 90.02.Z – Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych;
9/ 90.04.Z – Działalność obiektów kulturalnych;
10/ 91.01.A – Działalność bibliotek.
XII Zmiana statutu i zakończenie działalności
§ 47. Zmiany w statucie Stowarzyszenia może uchwalić walne zgromadzenie albo nadzwyczajne walne zgromadzenie większością 2/3 głosów, przy obecności najmniej połowy stanu członków czynnych.
§ 48. Rozwiązanie Stowarzyszenia może uchwalić walne zgromadzenie albo nadzwyczajne walne zgromadzenie większością 2/3 głosów, przy obecności najmniej 3/4 stanu członków czynnych. W tym samym trybie zgromadzenie decyduje o przeznaczeniu majątku likwidowanego Stowarzyszenia.
Uwzględniający zmiany uchwalone na Walnym Zgromadzeniu Członków w dniu 14.05.2011r
STATUT
STOWARZYSZENIA ROBOTNIKÓW CHRZEŚCIJAŃSKICH w Łodzi
Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich jest kontynuatorem Stowarzyszenia o tej samej nazwie utworzonego w 1906 r. pod carskim zaborem. Stowarzyszenie zostało reaktywowane w 1990 roku, po latach hitlerowskiej i komunistycznej delegalizacji. Podtrzymuje nadal idee solidarnościowe, społeczne i niepodległościowe zgodnie z założeniami przyjętymi w czasie utworzenia.
I Postanowienia ogólne
§ 1. Stowarzyszenie zrzesza osoby fizyczne. Do funkcjonowania Stowarzyszenia wymagana jest minimalna liczba 15 członków.
§ 2. Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Łódź, a terenem działalności Stowarzyszenia jest Rzeczpospolita Polska.
§ 3. Stowarzyszenie powołane jest na czas nieokreślony. Posiada osobowość prawną. Działa na podstawie ustawy o stowarzyszeniach.
II Zadania
§ 4. 1. Stowarzyszenie ma na celu wdrażanie poprawnych zasad moralnych w społeczeństwie, propagowanie przestrzegania obowiązków obywatelskich, utrwalanie patriotyzmu, popieranie działalności naukowej, szerzenie kultury, obronę praw pracowniczych oraz obywatelskich, tworzenie grup wzajemnej pomocy, podtrzymywanie wartości chrześcijańskich i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, wspomaganie rozwoju demokracji, działanie na rzecz kombatantów i osób represjonowanych oraz prowadzenie działalności charytatywnej.
2. Stowarzyszenie prowadzi działalność na rzecz ogółu społeczności bez ograniczenia działalności wyłącznie na rzecz członków Stowarzyszenia.
III Środki
§ 5. 1. Stowarzyszenie realizuje statutowe zadania poprzez organizowanie zebrań członków i sympatyków, urządzanie wykładów, konferencji naukowych i szkoleniowych, imprez kulturalnych i edukacyjnych, czytelnictwa, kursów, wystaw artystycznych, organizację wydawania książek, gazet, sponsorowanie inicjatyw i działalności zgodnej z tradycją Stowarzyszenia.
2. Dla realizowania powyższych celów Stowarzyszenie może powoływać sekcje problemowe i tematyczne. Decyzję o powołaniu sekcji podejmuje Zarząd.
IV Członkowie
§ 6 .Członkowie Stowarzyszenia dzielą się na członków kandydatów, członków czynnych, honorowych i popierających.
§ 7. 1. Członkiem czynnym może zostać osoba pełnoletnia posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych spełniająca dodatkowo jeden z następujących warunków: jest czynna zawodowo, jest emerytem lub rencistą.
2. Na żądanie zarządu, członek zobowiązany jest przedłożyć odpowiednie potwierdzenie zgodności z niniejszym paragrafem ust. 1.
3. Jeżeli członek Stowarzyszenia utraci pracę i pozostanie bez innych źródeł dochodów oraz stan ten utrzyma się przez rok Zarząd podejmuje decyzję w przedmiocie jego dalszego członkostwa w Stowarzyszeniu.
§ 8. Do Stowarzyszenia nie może być przyjęta osoba należąca do innej organizacji, której cele i sposób postępowania są sprzeczne z dobrem polskiego narodu, społeczną nauką Kościoła Katolickiego albo statutem Stowarzyszenia.
§ 9. Kandydat na członka Stowarzyszenia powinien złożyć deklarację z podpisami dwóch członków rekomendujących.
§ 10. 1. Decyzję w przedmiocie nadania osobie kandydującej statusu członka kandydata podejmuje Zarząd w formie uchwały w terminie nie późniejszym niż miesiąc od daty złożenia deklaracji. W razie przyjęcia DECYZJĘ ZARZĄDU PREZES STOWARZYSZENIA POTWIERDZA PODPISEM NA DEKLARACJI KANDYDATA. O odmowie przyjęcia kandydat jest powiadamiany niezwłocznie.
2. Decyzję o nadaniu członkowi kandydatowi statusu członka czynnego lub o przedłużeniu okresu kandydackiego podejmuje najbliższe Walne Zgromadzenie w formie uchwały w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów. Walne Zgromadzenie może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu głosowania w trybie tajnym. Jeżeli Walne Zgromadzenie odmówi nadania członkowi kandydatowi statusu członka czynnego oraz nie wyrazi zgody na przedłużenie okresu kandydackiego, Zarząd na najbliższym posiedzeniu wykreśla członka z listy członków kandydatów.
3. Członka kandydata obowiązują wszystkie obowiązki określone w § 11 oraz korzysta z praw określonych w § 12 pkt. a), b), c).
4. Kandydatowi, któremu odmówiono przyjęcia w poczet członków przysługuje prawo odwołania do walnego zgromadzenia członków. W przypadku zgłoszenia zapowiedzi odwołania, Zarząd zobowiązany jest zawiadomić kandydata o terminie walnego zgromadzenia w trybie zawiadamiania członków czynnych. Decyzja Walnego Zgromadzenia jest ostateczna.
§ 11. Członkowie czynni są zobowiązani:
a) do przestrzegania ogólnie uznanych zasad etycznych i patriotyzmu,
b) szerzenia idei Stowarzyszenia,
c) przestrzegania statutu i uchwał Stowarzyszenia,
d) wniesienia wpisowego i płacenia składek w wysokości ustalonej przez Walne Zgromadzenie. Zarząd może, na uzasadniony trudną sytuacją materialną, wniosek członka zwolnić go od płacenia składek w całości lub w części.
e) uczęszczać na zebrania.
§ 12. Członkom czynnym przysługuje:
a) uczestniczenie w imprezach i zebraniach Stowarzyszenia,
b) ulgowe korzystanie z urządzeń Stowarzyszenia zgodnie z regulaminem,
c) składanie wniosków,
d) zgłaszanie kandydatów oraz czynne i bierne prawo wyborcze do wszystkich organów Stowarzyszenia z zastrzeżeniem określonym w § 22 ust. 3.
§ 13. Członkiem popierającym może zostać osoba fizyczna lub osoba prawna, która radą, czynem lub finansowo wspiera Stowarzyszenie.
§ 14. Tytuł członka popierającego nadaje zarząd, z zachowaniem postanowień zawartych w § 8. Członka popierającego nie obowiązują wymogi § 11 pkt. c, d, e.
§ 15. Członkostwo honorowe nadaje walne zgromadzenie uchwałą, na wniosek zarządu, osobom szczególne zasłużonym dla Stowarzyszenia albo społeczeństwa.
§ 16. Członków honorowych nie obowiązują postanowienia §. 11 pkt. d), e), natomiast przysługują prawa określone w §. 12 pkt. a), b) i c).
§ 17. Członkostwo ustaje w wyniku:
a) wystąpienia,
b) wykreślenia przez Zarząd,
c) wykluczenia uchwałą Sądu Organizacyjnego.
§ 18. Występujący dobrowolnie lub wykluczony nie może wnosić do Stowarzyszenia jakichkolwiek roszczeń materialnych.
§ 19. 1. Zarząd wykreśla członka z listy z powodu śmierci lub utraty praw publicznych na mocy prawomocnego wyroku sądu. Ponadto Zarząd może wykreślić członka z listy, z następujących powodów:
a) zalegania w płaceniu składek przez okres roku,
b) nie uczestniczenia na dwóch kolejnych Walnych Zgromadzeniach bez usprawiedliwienia,
c) zaistnienia przesłanek, o których mowa w § 7 ust. 3.
2. Zarząd może podjąć uchwałę o skierowaniu wniosku do Sądu Organizacyjnego o wykluczenie członka w przypadku popełnienia przez niego czynu niezgodnego z etyką, naruszanie postanowień statutu (w tym też § 8), niezastosowania do uchwał organów Stowarzyszenia albo nagannego zachowania.
3. Zarząd może zaprosić członka na posiedzenie w czasie rozpatrywania jego sprawy. W razie podjęcia uchwały o wykreśleniu pod nieobecność członka Zarząd zawiadamia go o tym fakcie na piśmie, listem poleconym.
§ 20. 1. Członkowi wykluczonemu albo wykreślonemu przysługuje prawo odwołania do Walnego Zgromadzenia.
2. Odwołanie składa się za pośrednictwem Zarządu, na piśmie w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania powiadomienia.
3. Uchwała Walnego Zgromadzenia jest ostateczna.
V Organy Stowarzyszenia
§ 21. Organami Stowarzyszenia są:
a) Walne Zgromadzenie,
b) Zarząd,
c) Komisja Rewizyjna,
d) Sąd Organizacyjny.
§ 22. 1. Organy Stowarzyszenia wybierane są przez Walne Zgromadzenie w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, na okres trzech lat, z zastrzeżeniem określonym w punkcie 2.
2. Walne Zgromadzenie może podjąć uchwałę o wyborach do wskazanego organu w głosowaniu jawnym.
3. Członek Stowarzyszenia nie może jednocześnie pełnić funkcji w kilku organach Stowarzyszenia określonych w § 21 pkt. b), c) i d).
4. Prezes Stowarzyszenia jest wybierany w głosowaniu tajnym, większością ponad 50% głosów członków czynnych, posiadających czynne prawo wyborcze, obecnych na zgromadzeniu, niezależnie od ilości zgłoszonych kandydatur. Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden ze zgłoszonych kandydatów nie uzyska wymaganej większości, zarządza się drugą turę głosowania. W drugiej turze oddaje się głosy na dwóch kandydatów, którzy w pierwszej turze uzyskali największą ilość głosów. W drugiej turze o wyborze decyduje zwykła większość głosów.
VI Walne Zgromadzenie
§ 23. 1. Walne zgromadzenie członków powinno się odbywać co najmniej raz w roku.
2. Na wniosek Komisji Rewizyjnej, 33 % członków czynnych lub z własnej inicjatywy w szczególnie uzasadnionych przypadkach Zarząd zwołuje nadzwyczajne walne zgromadzenie, które ma równorzędne uprawnienia z dorocznym zgromadzeniem.
3. Nadzwyczajne walne zgromadzenie winno zostać zwołane nie później niż w terminie miesiąca od daty złożenia wniosku lub żądania i obradować w sprawach, dla których zostało zwołane.
§ 24. 1. Walne zgromadzenie, względnie nadzwyczajne walne zgromadzenie Zarząd zwołuje wysyłając do wszystkich członków powiadomienia listami poleconymi z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Powiadomienia listem poleconym można nie wysyłać jeżeli członek osobiście pokwituje odbiór powiadomienia lub złoży pisemną dyspozycję o innym sposobie powiadamiania np. na wskazany adres mailowy.
2. Za adres właściwy do doręczeń uważa się ostatni adres podany przez członka w formie pisemnej.
3. W powiadomieniu należy podać termin, miejsce i proponowany porządek obrad. W zawiadomieniu podaje się również termin i miejsce drugiego zgromadzenia, jeżeli w pierwszym terminie nie będzie kworum.
4. Drugi termin Zgromadzenia może być wyznaczony w tym samym dniu po upływie co najmniej 60 minut.
§ 25. 1. Walne zgromadzenie lub nadzwyczajne walne zgromadzenie jest prawomocne w pierwszym terminie, przy obecności co najmniej 50 % członków czynnych.
2. Zgromadzenie zwołane w drugim terminie jest prawomocne bez względu na ilość obecnych.
§ 26. Do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy:
a) powoływanie organów wymienionych w statucie po upływie ich kadencji; zgodnie z §§ rozdziałów VII–VIII–IX,
b) zatwierdzenie sprawozdania finansowego za rok ubiegły,
c) udzielanie Zarządowi absolutorium na wniosek Komisji Rewizyjnej,
d) rozpatrywanie spraw członkowskich,
e) uchwalenie zasad gospodarki na rok przyszły,
f) zbycie lub obciążenie nieruchomości,
g) uchwalanie regulaminów pracy Zarządu, Komisji Rewizyjnej i Sądu Organizacyjnego,
h) podejmowanie uchwał we wszystkich sprawach niezastrzeżonych do kompetencji innych organów Stowarzyszenia.
§ 27. W przypadku, gdy skład organów Stowarzyszenia ulegnie zmniejszeniu w czasie trwania kadencji uzupełnienie ich składu następuje w drodze kooptacji. W pierwszej kolejności skład organu uzupełnia się o osoby, które w ostatnich wyborach do danego organu uzyskały największą ilość głosów, a w razie braku takowych, pozostali członkowie organu, który uległ zmniejszeniu, dokonują kooptacji spośród pozostałych członków Stowarzyszenia.
VII Zarząd
§ 28. 1. Zarząd Stowarzyszenia jest wybierany w składzie: prezes i czterech do sześciu członków zarządu. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków Zarządu wybieranych na daną kadencję.
2. Na pierwszym posiedzeniu Zarząd wybiera ze swojego składu I i II wiceprezesa, skarbnika i sekretarza.
§ 29. 1. W przypadku utraty możliwości pełnienia funkcji przez członka zarządu w trakcie kadencji zarząd powierza jego funkcje innemu członkowi zarządu, z zastrzeżeniem punktu 2 i § 32.
2. Jeżeli z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część członków zarządu jego skład będzie liczył mniej niż pięć osób, zarząd zwołuje zwyczajne albo nadzwyczajne walne zgromadzenie w terminie do dwóch miesięcy w celu uzupełnienia składu zarządu.
§ 30. Do kompetencji Zarządu należy:
a) kierowanie bieżącą pracą Stowarzyszenia,
b) realizowanie uchwał Walnego Zgromadzenia,
c) zarządzanie majątkiem Stowarzyszenia,
d) planowanie i prowadzenie gospodarki finansowej,
e) zwoływanie Walnego Zgromadzenia,
f) inne czynności określone w statucie.
§ 31. 1. Z zastrzeżeniem punktu 2 Stowarzyszenie reprezentuje na zewnątrz jednoosobowo Prezes lub inny członek Zarządu działający na podstawie upoważnienia Prezesa
2. Podpisu Prezesa i jednego członka zarządu, dla swojej ważności wymagają:
a) zatrudnianie i zwalnianie pracowników,
b) podpisywanie asygnat i wydatków.
§ 32. W przypadku utraty możliwości sprawowania funkcji prezesa, I wiceprezes kieruje pracą zarządu i w ciągu dwóch miesięcy zwołuje walne zgromadzenie w celu wyboru prezesa.
§ 33. W przypadku gdyby zarząd nie uzyskał absolutorium Walnego Zgromadzenia podlega rozwiązaniu. Prowadzący obrady ogłasza i przeprowadza wybory nowego zarządu.
§ 34. Zarząd Stowarzyszenia podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos prezesa. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Zarządu.
VIII Komisja Rewizyjna
§ 35. 1. Walne zgromadzenie wybiera komisję rewizyjną w składzie trzech do pięciu osób. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków komisji rewizyjnej wybieranych na daną kadencję.
2. Komisja wybiera ze swojego grona przewodniczącego.
3. Jeżeli w trakcie trwania kadencji z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część swoich członków skład Komisji Rewizyjnej będzie mniejszy niż trzy osoby Komisja składa do Zarządu wniosek o zwołanie Walnego Zgromadzenia w celu uzupełnienia składu Komisji. Stosuje się odpowiednio § 29 ust. 2.
§ 36. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy:
a) kontrola całokształtu działalności Stowarzyszenia, w szczególności prawidłowości gospodarki finansowej,
b) ocena pracy Zarządu, w tym corocznych sprawozdań finansowych,
c) składanie sprawozdań na walnym zgromadzeniu wraz z oceną działalności Zarządu,
d) wnioskowanie do walnego zgromadzenia w przedmiocie udzielenie absolutorium Zarządowi,
e) wnioskowanie o odwołanie Zarządu lub poszczególnych członków Zarządu w razie nienależytego pełnienia przez nich funkcji,
f) wnioskowanie o zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia.
§ 37. Komisja Rewizyjna podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos przewodniczącego. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Komisji.
IX Sąd Organizacyjny
§ 38. 1. Walne zgromadzenie wybiera sąd organizacyjny w składzie trzech do pięciu osób. Walne Zgromadzenie uchwałą określa ilość członków sądu organizacyjnego wybieranych na daną kadencję.
2. Sąd Organizacyjny wybiera ze swojego grona przewodniczącego.
3. Jeżeli w trakcie trwania kadencji z powodu utraty możliwości pełnienia funkcji przez część swoich członków skład Sądu Organizacyjnego będzie mniejszy niż trzy osoby Sąd Organizacyjny składa do Zarządu wniosek o zwołanie Walnego Zgromadzenia w celu uzupełnienia składu Sądu. Stosuje się odpowiednio § 29 ust. 2.
§ 39. Do kompetencji sądu organizacyjnego należy:
a) rozstrzyganie sporów wewnętrznych w Stowarzyszeniu,
b) rozpatrywanie przypadków nieetycznego postępowania członków w życiu publicznym,
c) orzekanie o wykluczeniu członków ze Stowarzyszenia na wniosek Zarządu, udzielanie nagany, a w przypadku naruszenia prawa, kierowanie wniosku do Zarządu o skierowanie sprawy do sądu powszechnego lub organów ścigania.
§ 40. Sąd Organizacyjny podejmuje uchwały większością głosów obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów za i przeciw uchwale, decyduje głos przewodniczącego. Uchwały są ważne jeżeli w zebraniu uczestniczy ponad połowa składu Sądu.
X Gospodarka finansowa
§ 41. 1. Fundusze Stowarzyszenia powstają z wpisowego, składek, darowizn i czynszu za wynajem lokali zbędnych dla działalności Stowarzyszenia i prowadzonej działalności gospodarczej.
2. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą na ogólnych zasadach określonych w odrębnych przepisach.
3. Stowarzyszenie może wchodzić w spółki prawa handlowego. Na wniesienie majątku Stowarzyszenia do spółki konieczna jest zgoda Walnego Zgromadzenia wyrażona w formie uchwały.
4. Stowarzyszenie prowadzi gospodarkę finansową zgodnie z obowiązującymi przepisami.
§ 42. Dochody z działalności gospodarczej nie podlegają podziałowi między członków lecz przeznaczane są na działalność statutową.
§ 43. Zarząd ma uprawnienie wydatkowania kwot przechowywanych w kasie albo na koncie bankowym, nie może zaciągać, ani udzielać pożyczek bez zgody Walnego Zgromadzenia wyrażonej w formie uchwały.
§ 44. 1. Członkowie zarządu pełnią funkcje bez wynagrodzenia, natomiast mogą otrzymać zwrot poniesionych kosztów związanych z wykonywaniem czynności związanych z funkcjonowaniem Stowarzyszenia, w szczególności przysługuje im zwrot opłat za rozmowy telefoniczne, zwrot kosztów komunikacji, użytkowania na potrzeby Stowarzyszenia prywatnego samochodu itp.
2. O zwrocie poniesionych kosztów decyduje Zarząd na wniosek członka.
§ 45 . Zabronione jest :
a) udzielanie pożyczek lub zabezpieczanie zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej „osobami bliskimi” ;
b) przekazywanie majątku organizacji na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności, jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
c) wykorzystywanie majątku na rzecz członków , członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego organizacji;
d) dokonywanie zakupów towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osoby bliskie, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
XI Przedmiot działalności gospodarczej
§ 46 . Przedmiotem działalności gospodarczej jest zgodnie z PKD:
1/ 52.21.Z – Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy;
2/ 55.10.Z – Hotele i podobne obiekty zakwaterowania;
3/ 58.11.Z – Wydawanie książek;
4/ 58.14.Z – Wydawanie czasopism i pozostałych periodyków;
5/ 58.19.Z – Pozostała działalność wydawnicza;
6/ 68.20.Z – Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi i dzierżawionymi;
7/ 85.59.B – Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej nie klasyfikowane;
8/ 90.02.Z – Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych;
9/ 90.04.Z – Działalność obiektów kulturalnych;
10/ 91.01.A – Działalność bibliotek.
XII Zmiana statutu i zakończenie działalności
§ 47. Zmiany w statucie Stowarzyszenia może uchwalić walne zgromadzenie albo nadzwyczajne walne zgromadzenie większością 2/3 głosów, przy obecności najmniej połowy stanu członków czynnych.
§ 48. Rozwiązanie Stowarzyszenia może uchwalić walne zgromadzenie albo nadzwyczajne walne zgromadzenie większością 2/3 głosów, przy obecności najmniej 3/4 stanu członków czynnych. W tym samym trybie zgromadzenie decyduje o przeznaczeniu majątku likwidowanego Stowarzyszenia.
dr Wacław Łęcki - Dzieje Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi
W XlX wieku rozwijał się żywiołowo przemysł fabryczny. W związku z tym powstała nowa klasa społeczna – robotnicy fabryczni. Obowiązujące wówczas prawo nie chroniło robotników przed wyzyskiem i złym traktowaniem. W drugiej połowie XIX wieku zdesperowani robotnicy wzniecali bunty, jednakże ponosili porażki z powodu braku sprawnej organizacji i odpowiednich przywódców.
Organizacje robotnicze tworzyły się pod koniec XIX wieku, na obszarze ziem polskich, pod zaborami pruskim i austriackim. Natomiast powoływanie organizacji pod zaborem rosyjskim było utrudnione. Carskie władze różnymi metodami, jawnymi, skrytymi i specyficznie rosyjskimi, zwalczały nie tylko polski ruch narodowy, polską kulturę, ale także religię katolicką. Na przełomie wieków w Rosji narastały napięcia społeczne. Tworzenie partii politycznych było nadal zabronione, jednakże zaistniała możliwość organizowania ruchu narodowo - religijnego 1.
W 1891 r. papież Leon XIII ogłosił encyklikę Rerum Novarum zawierającą analizę warunków pracy fizycznej. Encyklika wskazywała kierunki poprawy istniejących stosunków społecznych. W podsumowaniu było zamieszczone wezwanie do tworzenia organizacji robotniczych, działających zgodnie z nauką społeczną Kościoła, bez walki i rozlewu krwi. Duchowieństwo katolickie na obszarze ziem polskich, ze względów narodowościowych, humanitarnych i z obowiązku realizacji wskazań encykliki, włączyło się do organizowania stowarzyszeń robotniczych. Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich odegrały dużą rolę w utrwalaniu świadomości narodowej, szerzeniu patriotyzmu, obronie praw ludzkich i zapobieganiu bezrobocia.
W XIX wieku Łódź stała się wielkim ośrodkiem przemysłowym. Z uwagi na to, że właścicielami fabryk byli przedsiębiorcy narodowości niepolskiej, wynikła potrzeba tworzenia organizacji zawodowych mających w programie obronę robotników.
Pierwsze koło Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi zostało zorganizowane 5 października 1905 r. Otrzymało siedzibę w małym budynku parafialnym przy kościele Św. Anny na Zarzewiu. W 1905 r. powstało również SRCh w Warszawie przy ul. Śniadeckich 5, później w Częstochowie, Włocławku, Kielcach, Sandomierzu, Płocku, Lublinie, Piotrkowie Tryb., Kaliszu, Sosnowcu i kilku innych miastach.
W statucie zostały określone cele Stowarzyszenia: podniesienie stanu robotniczego pod względem religijnym, moralnym, narodowym, społecznym, ekonomicznym, obrona praw pracowniczych, tworzenie grup wzajemnej pomocy i propagowanie wśród członków zasad współżycia społecznego. Potajemnie realizowano działalność patriotyczną i niepodległościową.
Pod koniec 1906 roku trzy koła Stowarzyszenia w Łodzi liczyły ok. 1800 członków, w 1907 ponad 10 000. W następnych latach liczba członków zmniejszała się nieznacznie 2. Pełnomocnicy trzech kół łódzkich, na spotkaniu w dniu 26 stycznia 1908 r. postanowili zakupić plac pod budowę przyszłej siedziby. Członkowie zadeklarowali składkę po 5 rubli miesięcznie, lub więcej, zależnie od stanu materialnego. Zarząd został upoważniony do zaciągnięcia pożyczki 3.
W dniu 4 sierpnia 1908 roku zarząd Stowarzyszenia zakupił plac przy ul. Przejazd 34 (obecnie Tuwima 34) za znaczącą wówczas kwotę 19 100 rubli 4. 19 września 1909 roku odbyła się uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu. Członkowie organizowali dochodowe imprezy, a także wykonywali prace budowlane 5. W dniu 19 września 1910 roku nastąpiło przeniesienie siedziby Stowarzyszenia z zajmowanego dotychczas lokalu przy ul. Ogrodowej do wybudowanego gmachu. Nadano mu nazwę Dom Ludowy.
Wydatki na budowę przekroczyły kwotę 40 tysięcy rubli 6. Do tego należy dodać wielki wkład pracy członków. W gmachu urządzono salę teatralną, bibliotekę, pokoje przeznaczone dla spotkań i zebrań oraz pomieszczenia biurowe. Członkowie otrzymywali bezpłatnie czasopismo „Pracownik Polski”.
W następnych latach członkowie utworzyli spółkę pracowniczą – tkalnię mechaniczną zatrudniającą 80 pracowników. Zarząd udzielił oddziałowi SRCh w Tomaszowie Maz. pomocy finansowej na zakup 5 krosien mechanicznych, co pozwoliło na założenie tkalni, a następnie spółdzielni spożywców. Stowarzyszenie w Łodzi otwierało sklepy spółdzielcze. Z ogólnej liczby 160 sklepów około 100 działało pod patronatem SRCh, a 40 endecji. Niewielki udział w ruchu spółdzielczym miały ugrupowania socjalistyczne 7. W latach 1910 –1914 uruchomiona została piekarnia dostarczająca chleb, po cenie kosztów własnych, dla 14 tanich kuchni.
Zarząd SRCh zainicjował w kwietniu 1919 roku zorganizowanie Chrześcijańskich Związków Zawodowych. Liczni działacze Stowarzyszenia podpisali deklaracje wstąpienia do Związku i zostali wybrani do Zarządu Okręgowego. Siedziba mieściła się w Domu Ludowym.
Pod koniec 1919 r. urządzono w posesji Stowarzyszenia pralnię. Członkowie Stowarzyszenia pracowali bez przerwy nocnej i świątecznej przy praniu i wysyłce bielizny dla wojska walczącego z bolszewikami. W siedzibie Stowarzyszenia został urządzony punkt werbunkowy ochotników do wojska. Prezes Władysław Adamski przekazał przewodnictwo Stowarzyszenia wiceprezesowi prof. Rajmundowi Wojakowskiemu ponieważ zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego walczącego z bolszewikami. W. Adamski po zakończeniu wojny nadal sprawował funkcję prezesa.
W grudniu 1920 r. Stowarzyszenie uruchomiło w Domu Ludowym kino. Dochody przeznaczono na pomoc dla uboższych członków. Kino pełniło ważne funkcje kulturalne, wychowawcze i rozrywkowe. Urządzano imprezy o dużym znaczeniu społeczno–politycznym. 22 maja 1929 roku odbył się w Domu Ludowym Wojewódzki Zjazd Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. W dniu 1 września 1929 roku powołano Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy. Z datą 6 listopada 1932 roku odbył się IV Ogólnopolski Kongres Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Sprawozdanie z działalności zarządu składał Wojciech Korfanty. 5 grudnia 1937 r. odbył się Wojewódzki Zjazd Zjednoczeniowy Stronnictwa Pracy. Uczestniczył w nim prezes Rady Naczelnej Stronnictwa gen. Józef Haller.
W okresie międzywojennym Juliusz Kolbe, ojciec św. Maksymiliana, zorganizował oddział Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Pabianicach. Działalność organizacyjną związku stowarzyszeń wspierał radami ks. dr Stefan Wyszyński 8.
Mimo zastrzeżenia w statucie Stowarzyszenia o wykluczeniu działalności partyjnej, po utworzeniu Stronnictwa Pracy w 1937 roku członkowie zarządu i liczni działacze wstępowali do Stronnictwa. Siedziba została usytuowana w Domu Ludowym. Przy wielkim poczuciu patriotyzmu i zaangażowaniu w sprawy publiczne, logika postępowania skłaniała członków SRCh do współpracy z ideowo podobnymi organizacjami. Działalność zakreślona na wielką skalę, do tego w warunkach wielkiego kryzysu gospodarczego, spowodowała nagromadzenie problemów finansowych.
Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Łodzi w 1939 roku, Dom Ludowy został zajęty na kasyno wojskowe. W pierwszych dniach okupacji działacze SRCh niszczyli dokumenty, przede wszystkim akta osobowe. Nieliczne dokumenty ukryto na terenie gmachu. Dotychczas nie zostały odnalezione mimo informacji przekazanych przez Lucjana Matuszewskiego.
Niektórzy działacze zmienili miejsca zamieszkania. Kilkunastu zostało uwięzionych. Członkowie SRCh związani ze Stronnictwem Pracy podjęli działalność konspiracyjną 9. Do grupy konspiracyjnej przeniknął zdrajca i prowokator. Wskutek donosów Gestapo aresztowało wielu konspiratorów. Jedni zostali zesłani do obozów koncentracyjnych, inni zamordowani. Niemcy zgilotynowali w Berlinie członka Zarządu SRCh Kazimierza Kicińskiego 10.
Po wielu latach przemilczania i z powodu braku dokumentów, trudno odtworzyć rozmiar strat osobowych SRCh ponieważ uczestniczyli w Polskiej Organizacji Bojowej (później przemianowanej na Polską Organizację Zbrojną) jako członkowie Stronnictwa Pracy. Konstanty Turowicz relacjonuje: Od kwietnia do września 1941 r. aresztowano łącznie 109 osób. Spośród nich 10 padło ofiarą tortur w śledztwie, 2 stracono przed procesem, 1 uciekł z więzienia, a pozostali w lipcu 1942 r. stanęli przed sądem. Z 96 oskarżonych skazano na karę śmierci 32, a pozostałych wysłano do obozów koncentracyjnych. Wśród nich zginęli czołowi działacze Stronnictwa Pracy: Brzeziński, Starzyński, Kozłowski, Kiciński, Zaborowski” 11.
Po wypędzeniu Niemców z Łodzi, Dom Ludowy zajęło Ludowe Wojsko Polskie, jako kasyno poniemieckie. Zarząd Stowarzyszenia, przekonany że zostały przywrócone normalne warunki, zwrócił się do pełnomocnika rządu o przekazanie posesji. Pełnomocnik Kazimierz Mijal wręczył przedstawicielom Stowarzyszenia pismo następującej treści: „Gmach przy ul. Przejazd 34 – Dom Ludowy, siedziba Chrześcijańskich Związków Zawodowych wraz z przyległościamy nie podlega zajęciu na inne cele” (pisownia oryginalna). Jednakże oficerowie w polskich mundurach, słabo posługujący się językiem polskim, nie opuścili gmachu. Wartownicy nie pozwalali osobom cywilnym wejść na teren.
Zebrania zarządu i spotkania członków odbywały się w mieszkaniach prywatnych. W 1947 r. władze wzmogły prześladowania działaczy Stronnictwa Pracy i Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich. Urząd bezpieczeństwa posiadał wiedzę o patriotycznej działalności Stowarzyszenia. Zawzięcie prześladowano wielu członków za działalność na rzecz obrony kraju w wojnie z bolszewikami, a także za przynależność do konspiracyjnych organizacji w okresie okupacji.
Prezydent Łodzi - Stawiński wystosował do Stowarzyszenia pismo z datą 20 kwietnia 1947 roku o treści: z uwagi na to, że Stowarzyszenie przestało istnieć jego majątek zostanie przekazany dla Ligi Przyjaciół Żołnierza. Z tego wynikało, że pisemko zostało skierowane do nieistniejącego adresata. Ponadto nie miało nazwy decyzji, nie spełniało wymogów ustanowionych dla decyzji administracyjnych. W rezultacie zawierało rażące naruszenia prawa. Pisemko było zredagowane w formie prymitywnej, na przykład: zamiast podstawy prawnej zamieszczono zwrot „na zasadzie”. Wynikało to z poziomu wykształcenia ówczesnego kierownika wydziału administracyjnego oraz magistrackich urzędników.
Po złożeniu wniosku przez zarząd Stowarzyszenia w 1991 roku o zwrot skonfiskowanej nieruchomości, organy administracji państwowej i sądy nadały temu pisemku nazwę decyzji administracyjnej. Stanowiło to przykład lekceważenia prawa.
Po zmianie kierownictwa partyjno–państwowego w 1956 roku prześladowanie zelżało, ale mimo starań czynionych przez działaczy, władze odmówiły umieszczenia SRCh w rejestrze stowarzyszeń. Działalność ograniczała się do spotkań dyskusyjnych i udzielania pomocy dla biedniejszych członków. Władze nie zwróciły skonfiskowanej posesji. Zebrania i spotkania odbywały się w mieszkaniach prywatnych. Funkcjonariusze i agenci SB nadal śledzili niejawną działalność członków SRCh. Informacje o takiej działalności, z negatywnymi komentarzami przesyłali do ministerstwa spraw wewnętrznych 12.
W 1989 r. wznowiło działalność Stronnictwo Pracy. Członkowie Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich zwracali się do zarządu Stronnictwa Pracy z prośbą o udostępnienie lokalu i udzielenie pomocy w reaktywowaniu działalności. Należy nadmienić, że aktywni działacze SRCh zostali w przeszłości wymordowani, a żyjący byli w podeszłym wieku i schorowani.
Skarbnik Stowarzyszenia, ostatni administrator, „gospodarz Domu Ludowego”, Leonard Matuszewski w dniu 6 grudnia 1990 r., kilkanaście dni przed śmiercią, zaprosił do swojego mieszkania członków Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Pracy Józefa Janusza oraz Wacława Łęckiego, przekazał zachowane dokumenty Stowarzyszenia i w emocjonalnym przemówieniu wyraził przesłanie wznowienia działalności Stowarzyszenia, odzyskania skonfiskowanego Domu Ludowego i kontynuowania działalności zgodnej ze statutem oraz intencjami fundatorów.
W dniu 23 maja 1991 r. odbyło się zgromadzenie dotychczasowych i nowych członków Stowarzyszenia, wybrano zarząd i męża zaufania – pełnomocnika procesowego. W grudniu tego roku zarząd uzyskał wpis do rejestru sądowego jako Stowarzyszenie reaktywowane (nie nowopowstałe), ze statutem z 1921 roku.
Na początku września 1991 roku zarząd SRCh wystąpił do Urzędu Rejonowego o zwrot skonfiskowanej nieruchomości. Po dwóch miesiącach otrzymał decyzję odmowną. Wobec tego zarząd wniósł podanie do prezydenta Łodzi o zwrot skonfiskowanej nieruchomości. Żmudne dociekanie zasadności wniosku, podjęte przez biuro prawne i prezydenta Łodzi, trwało kilka miesięcy. W tej sytuacji grupa radnych członków Stowarzyszenia wniosła interpelację dotyczącą przewlekłego załatwiania sprawy. W konsekwencji prezydent przekazał wniosek do wojewody, a ten przesłał go do ministra spraw wewnętrznych i administracji.
Należy nadmienić, że zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, prezydent miasta miał uprawnienia do wydania decyzji uchylającej decyzję prezydenta miasta z 1947 roku wydaną z rażącym naruszeniem prawa.
Z datą 13 października 1992 roku zarząd wniósł pozew do sądu wojewódzkiego o uzgodnienie treści księgi wieczystej, polegające na wykreśleniu wpisu Skarbu Państwa jako właściciela i wydanie nieruchomości. Po przesłuchaniu świadków i zgromadzeniu dowodów, co trwało kilka lat, Sąd wojewódzki zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia, przez organa administracji, kwestii legitymacji prawnej ówczesnego zarządu Stowarzyszenia do występowania w procesie o zwrot mienia. Sąd nie uznał faktu dokonania przez wydział I tegoż sądu, wpisu do rejestru stowarzyszeń reaktywowanej działalności SRCh, ignorując uzasadnienie postanowienia sądu (na podstawie dokumentów), że Stowarzyszenie zachowało ciągłość w działalności, a tylko zaniechało rejestracji ze względu na prześladowania.
Niezależnie od procesu sądowego toczyło się postępowanie w trybie administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, potwierdził wyrokiem ciągłość funkcjonowania Stowarzyszenia i prawo do skonfiskowanego majątku. W postępowaniu administracyjnym zostało wydanych 5 (pięć) ostatecznych decyzji administracyjnych Ministra SW i A, a także trzy wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przebieg postępowania sądowego i administracyjnego w sprawie zwrotu bezprawnie skonfiskowanego mienia, (nawet na podstawie prawa obowiązującego w „okresie błędów i wypaczeń”) świadczy o skłonnościach tych instytucji do utrzymaniu w posiadaniu państwa mienia bezprawnie przejętego. Można stwierdzić na podstawie norm prawnych zawartych w KPA, że takie postępowanie administracyjne podważa zaufanie do organów państwa.
Należy podkreślić, że zgodnie z konstytucją, sądy są niezależne od administracji państwowej i samorządowej, a nawet posiadają, w stosunku do nich, określone funkcje kontrolne. W przypadku przedmiotowego procesu sąd okręgowy (poprzednio wojewódzki) uzależnił rozstrzygnięcie sprawy od decyzji administracyjnej. Dopuścił się też pogwałcenia prawa – art. 40 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, stanowiącym że zaskarżenie decyzji nie wstrzymuje jej wykonania.
Po reaktywowaniu, Stowarzyszenie podjęło ożywioną działalność. Przeprowadziłem kilkugodzinną naradę z prezesem Chrześcijańskiej Demokracji Brandenburgii. Nastąpiło uzgodnienie wizyt i późniejsza wymiana korespondencji. Kontakty ustały po zmianie prezesa w Brandenburgii. Dokonaliśmy wymianę korespondencji z Centralą Stowarzyszeń Pracowników Chrześcijańskich w Rzymie. Zarząd Centrali zapowiedział przyjazd z wizytą do SRCh. Działacze z Włoch i Niemiec okazali wielkie zainteresowanie działalnością SRCh w Łodzi, jako stowarzyszenia pracowniczego z najdłuższym stażem w skali światowej.
Na prośbę zainteresowanych, wizytowałem komitety powołane do reaktywowania działalności stowarzyszeń w Częstochowie i Poznaniu. Dostarczyłem tamtejszym działaczom kopie statutu oraz instrukcje organizacyjne. Grupa członków w Poznaniu nie podjęła działalności. Komitet w Częstochowie wyłonił zarząd i uzyskał wpis do rejestru stowarzyszeń. Po kilku latach jego działalność zanikła z powodu podeszłego wieku działaczy.
W 1995 roku podczas mojego pobytu w szpitalu, lokal Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich i Stronnictwa Pracy został kompletnie ograbiony. „Nieznani sprawcy” skradli wszystkie dokumenty przechowywane w lokalu, meble i sprzęty. Prokuratura umorzyła śledztwo, bo „mimo wysiłków” policji nie udało się wykryć sprawców, chociaż w pewnym momencie jeden z policjantów niechcąco napomknął, że sprawca jest znany, ale w późniejszej rozmowie zaprzeczył jakoby wcześniej o tym mówił.
Zarządowi przypadły trudne zadania: odtworzenie treści skradzionych dokumentów, kontynuacja starań o odzyskanie Domu Ludowego i sprawy bieżące. Pierwszy wyrok NSA, nakazujący ministrowi wydanie decyzji unieważniającej zaskarżoną decyzje o konfiskacie mienia Stowarzyszenia, został wydany w dniu 30 czerwca 1999 r. Kolejni prezydenci Łodzi dwa razy zaskarżali do NSA decyzje ministra SW i A dotyczące unieważnienia decyzji prezydenta Łodzi z 1947 r. w sprawie konfiskaty mienia Stowarzyszenia. Powstała paradoksalna sytuacja – prezydenci wykorzystując procedurą administracyjną procesowali się z ministrem SW i A wyłącznie uprawnionym do zmiany bezprawnych decyzji, do tego uznanych przez Naczelny Sąd Administracyjny za nieważne od początku. Takie postępowanie miało cechy pieniactwa i świadczyło o braku poszanowania prawa, a także podważało autorytet urzędu prezydenta Łodzi. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził w uzasadnieniu kolejnego wyroku, że prezydent nie wniósł do swojej skargi żadnych dokumentów, a więc była to „gra na zwłokę” i pieniactwo.
Ostateczny wyrok NSA, nakazujący zwrot mienia SRCh, został wydany w lipcu 2004 r. Na tej dodatkowej podstawie zarząd zwrócił się do sądu wojewódzkiego o wznowienie procesu cywilnego. Wyrok o wpisanie SRCh do księgi wieczystej jako właściciela, a także nakaz zwrotu nieruchomości, zapadł 30 grudnia 2004 r. Zgodnie z wyrokiem klub garnizonowy powinien opuścić niezwłocznie gmach Stowarzyszenia. Nie istniały ku temu przeszkody, ponieważ decyzja z 1947 r. o konfiskacie mienia została unieważniona, kolejny raz w lipcu 2004 r., a ponadto w Łodzi już od kilku lat nie było formacji wojskowych. Jednakże na spotkaniu przedstawicieli wojska, zarządu SRCh i urzędu prezydenta, przedstawicielka prezydenta, zadecydowała, że klub garnizonowy ma termin opuszczenia posesji do 30 września 2005 r. Orzekła przy tym, że Stowarzyszeniu należy przekazać „gołe mury” a wyposażenie ma prawo zabrać wojsko.
Czas od 1 stycznia do 31 sierpnia 2005 r, wojskowy zarząd wykorzystał na demontaż i wywiezienie wyposażenia gmachu. W rezultacie zarząd wojskowy zmuszony został do zapłacenia Stowarzyszeniu z budżetu państwa, za ten okres 240 tysięcy zł. Wypłacenie tej sumy nosi cechy niegospodarności i narażenia na straty skarbu państwa. Nie wiadomo ile wywiezionego sprzętu dotarło do magazynów wojskowych.
Gmach został przekazany w bardzo złym stanie technicznym i wymagał wielkich nakładów na przeprowadzenie niezbędnych remontów. Po przejęciu Domu Ludowego w październiku 2005 roku, Stowarzyszenie podjęło ograniczoną działalność gospodarczą, w celu zapewnienia funduszów na potrzeby związane z funkcjonowaniem i odbudową gmachu. Powołało też komitet do sprawy reaktywowania działalności stowarzyszeń robotników chrześcijańskich w innych miastach.
Jednocześnie z remontem gmachu, Stowarzyszenie prowadzi działalność oświatową, kulturalną, naukową i charytatywną. Użycza pomieszczeń dla dwóch stowarzyszeń charytatywnych, jednego krzewiącego kulturę, jednego społecznego–lokalnego i dwóch kombatanckich, w tym zarządu krajowego Stowarzyszenia Byłych Spadochroniarzy im. gen. Sossabowskiego. Planowane jest użyczanie siedziby organizacjom społecznym za symboliczną opłatę, a w uzasadnionych przypadkach bezpłatnie. Zarząd Stowarzyszenia dokonał uzgodnienia z proboszczem parafii Podniesienia Krzyża Świętego i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w sprawie wydawania posiłków dla dzieci z ubogich rodzin. Wydawanie bezpłatnych obiadów dla dzieci z czterech szkół natrafiło na przeszkody zewnętrzne, ale jest kontynuowane pomyślnie.
Sala kinowo-teatralna i inne pomieszczenia są udostępniane bezpłatnie dla Wszechnicy Narodowej na prowadzenie prelekcji oraz dla organizacji osób niepełnosprawnych na urządzanie „Festiwalu Sztuk Wszelakich”.
Zarząd nawiązał współpracę ze Stowarzyszeniem Polska w Świecie utrzymującym kontakty z działaczami Polonii, a także ze Związkiem Polaków na Ukrainie. Zarząd podjął współpracę z Fundacją Edukacyjną „Transformacje” w Warszawie.
Dom Ludowy, wybudowany przy wielkim wysiłku fizycznym oraz materialnym członków–założycieli, pozostanie symbolem patriotyzmu na zawsze. Wprowadzone zostały mechanizmy uniemożliwiające sprzedaż albo zadłużenie gmachu głównego oraz zapewniające ochronę ruin, jeżeli w przyszłości – stuletni obecnie budynek – nie będzie nadawał się do użytku.
Opisanie historii ruchu stowarzyszeń robotniczych stwarzało duże trudności. W czasach współczesnych dwóch wybitnych działaczy: dr Franciszek Galewicz z Okręgu Stowarzyszenia w Częstochowie i dr Konstanty Turowski z Okręgu w Krakowie, opracowało historię SRCh w Polsce. F. Galewicz sporządził obszerną monografię. Nie wydał jej drukiem ze względu na koszty, natomiast prosił mnie o wydanie w formie książki. Zleciłem przepisanie rękopisu na dyskietkę komputerową. Sprawa druku w formie książki jest otwarta.
W sprawie materiałów źródłowych F. Galewicz pisał: W mojej pracy natknąłem się na wiele trudności nad gromadzeniem dokumentacji i materiałów archiwalnych. (...) w Warszawie – ośrodku centralnym wszystkie akta uległy zniszczeniu w czasie wojny. Nie lepszą sytuację odkryłem w innych miastach. Nie zdołałem odszukać archiwów, dokumentów, oryginalnych akt w Łodzi, Częstochowie, jak również w innych okręgach. W archiwach diecezjalnych (...) znajdują się jedynie szczątkowe ślady, zapisy dotyczące niektórych księży patronów i działaczy. Obecni duszpasterze nie bardzo są zorientowani w tych zagadnieniach. W Archiwum Akt Dawnych nie znalazłem żadnych śladów dotyczących Stowarzyszenia. (...) Zamieściłem moje wspomnienia i uwagi jako członka i działacza Stowarzyszenia o ruchu chrześcijańsko–społecznym 13.
K. Turowski poświęcił jeden rozdział Stowarzyszeniu Robotników Chrześcijańskich w pracy naukowej Historia ruchu chrześcijańsko – demokratycznego w Polsce.
Należy nadmienić, że autorowi niniejszej monografii udało się zgromadzić część materiałów dotyczących historii Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi, co pozwoliło na opracowanie niniejszego tekstu.
Po zmianie systemu politycznego w 1990 r. F. Fesztner i F. Galewicz (L. Matuszewski mieszkał w Łodzi) przyjeżdżali do Łodzi – jedynego prężnego oddziału Stowarzyszenia w kraju. Ordynariusz Łódzki ks. biskup Józef Rozwadowski udzielał rad zarządowi Stowarzyszenia. Od Nich czerpałem wiedzę dotyczącą ideologii i historii Stowarzyszenia. Wymienieni opuścili świat w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku. Oddaję hołd Ich pamięci.
Organizacje robotnicze tworzyły się pod koniec XIX wieku, na obszarze ziem polskich, pod zaborami pruskim i austriackim. Natomiast powoływanie organizacji pod zaborem rosyjskim było utrudnione. Carskie władze różnymi metodami, jawnymi, skrytymi i specyficznie rosyjskimi, zwalczały nie tylko polski ruch narodowy, polską kulturę, ale także religię katolicką. Na przełomie wieków w Rosji narastały napięcia społeczne. Tworzenie partii politycznych było nadal zabronione, jednakże zaistniała możliwość organizowania ruchu narodowo - religijnego 1.
W 1891 r. papież Leon XIII ogłosił encyklikę Rerum Novarum zawierającą analizę warunków pracy fizycznej. Encyklika wskazywała kierunki poprawy istniejących stosunków społecznych. W podsumowaniu było zamieszczone wezwanie do tworzenia organizacji robotniczych, działających zgodnie z nauką społeczną Kościoła, bez walki i rozlewu krwi. Duchowieństwo katolickie na obszarze ziem polskich, ze względów narodowościowych, humanitarnych i z obowiązku realizacji wskazań encykliki, włączyło się do organizowania stowarzyszeń robotniczych. Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich odegrały dużą rolę w utrwalaniu świadomości narodowej, szerzeniu patriotyzmu, obronie praw ludzkich i zapobieganiu bezrobocia.
W XIX wieku Łódź stała się wielkim ośrodkiem przemysłowym. Z uwagi na to, że właścicielami fabryk byli przedsiębiorcy narodowości niepolskiej, wynikła potrzeba tworzenia organizacji zawodowych mających w programie obronę robotników.
Pierwsze koło Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi zostało zorganizowane 5 października 1905 r. Otrzymało siedzibę w małym budynku parafialnym przy kościele Św. Anny na Zarzewiu. W 1905 r. powstało również SRCh w Warszawie przy ul. Śniadeckich 5, później w Częstochowie, Włocławku, Kielcach, Sandomierzu, Płocku, Lublinie, Piotrkowie Tryb., Kaliszu, Sosnowcu i kilku innych miastach.
W statucie zostały określone cele Stowarzyszenia: podniesienie stanu robotniczego pod względem religijnym, moralnym, narodowym, społecznym, ekonomicznym, obrona praw pracowniczych, tworzenie grup wzajemnej pomocy i propagowanie wśród członków zasad współżycia społecznego. Potajemnie realizowano działalność patriotyczną i niepodległościową.
Pod koniec 1906 roku trzy koła Stowarzyszenia w Łodzi liczyły ok. 1800 członków, w 1907 ponad 10 000. W następnych latach liczba członków zmniejszała się nieznacznie 2. Pełnomocnicy trzech kół łódzkich, na spotkaniu w dniu 26 stycznia 1908 r. postanowili zakupić plac pod budowę przyszłej siedziby. Członkowie zadeklarowali składkę po 5 rubli miesięcznie, lub więcej, zależnie od stanu materialnego. Zarząd został upoważniony do zaciągnięcia pożyczki 3.
W dniu 4 sierpnia 1908 roku zarząd Stowarzyszenia zakupił plac przy ul. Przejazd 34 (obecnie Tuwima 34) za znaczącą wówczas kwotę 19 100 rubli 4. 19 września 1909 roku odbyła się uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu. Członkowie organizowali dochodowe imprezy, a także wykonywali prace budowlane 5. W dniu 19 września 1910 roku nastąpiło przeniesienie siedziby Stowarzyszenia z zajmowanego dotychczas lokalu przy ul. Ogrodowej do wybudowanego gmachu. Nadano mu nazwę Dom Ludowy.
Wydatki na budowę przekroczyły kwotę 40 tysięcy rubli 6. Do tego należy dodać wielki wkład pracy członków. W gmachu urządzono salę teatralną, bibliotekę, pokoje przeznaczone dla spotkań i zebrań oraz pomieszczenia biurowe. Członkowie otrzymywali bezpłatnie czasopismo „Pracownik Polski”.
W następnych latach członkowie utworzyli spółkę pracowniczą – tkalnię mechaniczną zatrudniającą 80 pracowników. Zarząd udzielił oddziałowi SRCh w Tomaszowie Maz. pomocy finansowej na zakup 5 krosien mechanicznych, co pozwoliło na założenie tkalni, a następnie spółdzielni spożywców. Stowarzyszenie w Łodzi otwierało sklepy spółdzielcze. Z ogólnej liczby 160 sklepów około 100 działało pod patronatem SRCh, a 40 endecji. Niewielki udział w ruchu spółdzielczym miały ugrupowania socjalistyczne 7. W latach 1910 –1914 uruchomiona została piekarnia dostarczająca chleb, po cenie kosztów własnych, dla 14 tanich kuchni.
Zarząd SRCh zainicjował w kwietniu 1919 roku zorganizowanie Chrześcijańskich Związków Zawodowych. Liczni działacze Stowarzyszenia podpisali deklaracje wstąpienia do Związku i zostali wybrani do Zarządu Okręgowego. Siedziba mieściła się w Domu Ludowym.
Pod koniec 1919 r. urządzono w posesji Stowarzyszenia pralnię. Członkowie Stowarzyszenia pracowali bez przerwy nocnej i świątecznej przy praniu i wysyłce bielizny dla wojska walczącego z bolszewikami. W siedzibie Stowarzyszenia został urządzony punkt werbunkowy ochotników do wojska. Prezes Władysław Adamski przekazał przewodnictwo Stowarzyszenia wiceprezesowi prof. Rajmundowi Wojakowskiemu ponieważ zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego walczącego z bolszewikami. W. Adamski po zakończeniu wojny nadal sprawował funkcję prezesa.
W grudniu 1920 r. Stowarzyszenie uruchomiło w Domu Ludowym kino. Dochody przeznaczono na pomoc dla uboższych członków. Kino pełniło ważne funkcje kulturalne, wychowawcze i rozrywkowe. Urządzano imprezy o dużym znaczeniu społeczno–politycznym. 22 maja 1929 roku odbył się w Domu Ludowym Wojewódzki Zjazd Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. W dniu 1 września 1929 roku powołano Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy. Z datą 6 listopada 1932 roku odbył się IV Ogólnopolski Kongres Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Sprawozdanie z działalności zarządu składał Wojciech Korfanty. 5 grudnia 1937 r. odbył się Wojewódzki Zjazd Zjednoczeniowy Stronnictwa Pracy. Uczestniczył w nim prezes Rady Naczelnej Stronnictwa gen. Józef Haller.
W okresie międzywojennym Juliusz Kolbe, ojciec św. Maksymiliana, zorganizował oddział Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Pabianicach. Działalność organizacyjną związku stowarzyszeń wspierał radami ks. dr Stefan Wyszyński 8.
Mimo zastrzeżenia w statucie Stowarzyszenia o wykluczeniu działalności partyjnej, po utworzeniu Stronnictwa Pracy w 1937 roku członkowie zarządu i liczni działacze wstępowali do Stronnictwa. Siedziba została usytuowana w Domu Ludowym. Przy wielkim poczuciu patriotyzmu i zaangażowaniu w sprawy publiczne, logika postępowania skłaniała członków SRCh do współpracy z ideowo podobnymi organizacjami. Działalność zakreślona na wielką skalę, do tego w warunkach wielkiego kryzysu gospodarczego, spowodowała nagromadzenie problemów finansowych.
Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Łodzi w 1939 roku, Dom Ludowy został zajęty na kasyno wojskowe. W pierwszych dniach okupacji działacze SRCh niszczyli dokumenty, przede wszystkim akta osobowe. Nieliczne dokumenty ukryto na terenie gmachu. Dotychczas nie zostały odnalezione mimo informacji przekazanych przez Lucjana Matuszewskiego.
Niektórzy działacze zmienili miejsca zamieszkania. Kilkunastu zostało uwięzionych. Członkowie SRCh związani ze Stronnictwem Pracy podjęli działalność konspiracyjną 9. Do grupy konspiracyjnej przeniknął zdrajca i prowokator. Wskutek donosów Gestapo aresztowało wielu konspiratorów. Jedni zostali zesłani do obozów koncentracyjnych, inni zamordowani. Niemcy zgilotynowali w Berlinie członka Zarządu SRCh Kazimierza Kicińskiego 10.
Po wielu latach przemilczania i z powodu braku dokumentów, trudno odtworzyć rozmiar strat osobowych SRCh ponieważ uczestniczyli w Polskiej Organizacji Bojowej (później przemianowanej na Polską Organizację Zbrojną) jako członkowie Stronnictwa Pracy. Konstanty Turowicz relacjonuje: Od kwietnia do września 1941 r. aresztowano łącznie 109 osób. Spośród nich 10 padło ofiarą tortur w śledztwie, 2 stracono przed procesem, 1 uciekł z więzienia, a pozostali w lipcu 1942 r. stanęli przed sądem. Z 96 oskarżonych skazano na karę śmierci 32, a pozostałych wysłano do obozów koncentracyjnych. Wśród nich zginęli czołowi działacze Stronnictwa Pracy: Brzeziński, Starzyński, Kozłowski, Kiciński, Zaborowski” 11.
Po wypędzeniu Niemców z Łodzi, Dom Ludowy zajęło Ludowe Wojsko Polskie, jako kasyno poniemieckie. Zarząd Stowarzyszenia, przekonany że zostały przywrócone normalne warunki, zwrócił się do pełnomocnika rządu o przekazanie posesji. Pełnomocnik Kazimierz Mijal wręczył przedstawicielom Stowarzyszenia pismo następującej treści: „Gmach przy ul. Przejazd 34 – Dom Ludowy, siedziba Chrześcijańskich Związków Zawodowych wraz z przyległościamy nie podlega zajęciu na inne cele” (pisownia oryginalna). Jednakże oficerowie w polskich mundurach, słabo posługujący się językiem polskim, nie opuścili gmachu. Wartownicy nie pozwalali osobom cywilnym wejść na teren.
Zebrania zarządu i spotkania członków odbywały się w mieszkaniach prywatnych. W 1947 r. władze wzmogły prześladowania działaczy Stronnictwa Pracy i Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich. Urząd bezpieczeństwa posiadał wiedzę o patriotycznej działalności Stowarzyszenia. Zawzięcie prześladowano wielu członków za działalność na rzecz obrony kraju w wojnie z bolszewikami, a także za przynależność do konspiracyjnych organizacji w okresie okupacji.
Prezydent Łodzi - Stawiński wystosował do Stowarzyszenia pismo z datą 20 kwietnia 1947 roku o treści: z uwagi na to, że Stowarzyszenie przestało istnieć jego majątek zostanie przekazany dla Ligi Przyjaciół Żołnierza. Z tego wynikało, że pisemko zostało skierowane do nieistniejącego adresata. Ponadto nie miało nazwy decyzji, nie spełniało wymogów ustanowionych dla decyzji administracyjnych. W rezultacie zawierało rażące naruszenia prawa. Pisemko było zredagowane w formie prymitywnej, na przykład: zamiast podstawy prawnej zamieszczono zwrot „na zasadzie”. Wynikało to z poziomu wykształcenia ówczesnego kierownika wydziału administracyjnego oraz magistrackich urzędników.
Po złożeniu wniosku przez zarząd Stowarzyszenia w 1991 roku o zwrot skonfiskowanej nieruchomości, organy administracji państwowej i sądy nadały temu pisemku nazwę decyzji administracyjnej. Stanowiło to przykład lekceważenia prawa.
Po zmianie kierownictwa partyjno–państwowego w 1956 roku prześladowanie zelżało, ale mimo starań czynionych przez działaczy, władze odmówiły umieszczenia SRCh w rejestrze stowarzyszeń. Działalność ograniczała się do spotkań dyskusyjnych i udzielania pomocy dla biedniejszych członków. Władze nie zwróciły skonfiskowanej posesji. Zebrania i spotkania odbywały się w mieszkaniach prywatnych. Funkcjonariusze i agenci SB nadal śledzili niejawną działalność członków SRCh. Informacje o takiej działalności, z negatywnymi komentarzami przesyłali do ministerstwa spraw wewnętrznych 12.
W 1989 r. wznowiło działalność Stronnictwo Pracy. Członkowie Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich zwracali się do zarządu Stronnictwa Pracy z prośbą o udostępnienie lokalu i udzielenie pomocy w reaktywowaniu działalności. Należy nadmienić, że aktywni działacze SRCh zostali w przeszłości wymordowani, a żyjący byli w podeszłym wieku i schorowani.
Skarbnik Stowarzyszenia, ostatni administrator, „gospodarz Domu Ludowego”, Leonard Matuszewski w dniu 6 grudnia 1990 r., kilkanaście dni przed śmiercią, zaprosił do swojego mieszkania członków Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Pracy Józefa Janusza oraz Wacława Łęckiego, przekazał zachowane dokumenty Stowarzyszenia i w emocjonalnym przemówieniu wyraził przesłanie wznowienia działalności Stowarzyszenia, odzyskania skonfiskowanego Domu Ludowego i kontynuowania działalności zgodnej ze statutem oraz intencjami fundatorów.
W dniu 23 maja 1991 r. odbyło się zgromadzenie dotychczasowych i nowych członków Stowarzyszenia, wybrano zarząd i męża zaufania – pełnomocnika procesowego. W grudniu tego roku zarząd uzyskał wpis do rejestru sądowego jako Stowarzyszenie reaktywowane (nie nowopowstałe), ze statutem z 1921 roku.
Na początku września 1991 roku zarząd SRCh wystąpił do Urzędu Rejonowego o zwrot skonfiskowanej nieruchomości. Po dwóch miesiącach otrzymał decyzję odmowną. Wobec tego zarząd wniósł podanie do prezydenta Łodzi o zwrot skonfiskowanej nieruchomości. Żmudne dociekanie zasadności wniosku, podjęte przez biuro prawne i prezydenta Łodzi, trwało kilka miesięcy. W tej sytuacji grupa radnych członków Stowarzyszenia wniosła interpelację dotyczącą przewlekłego załatwiania sprawy. W konsekwencji prezydent przekazał wniosek do wojewody, a ten przesłał go do ministra spraw wewnętrznych i administracji.
Należy nadmienić, że zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, prezydent miasta miał uprawnienia do wydania decyzji uchylającej decyzję prezydenta miasta z 1947 roku wydaną z rażącym naruszeniem prawa.
Z datą 13 października 1992 roku zarząd wniósł pozew do sądu wojewódzkiego o uzgodnienie treści księgi wieczystej, polegające na wykreśleniu wpisu Skarbu Państwa jako właściciela i wydanie nieruchomości. Po przesłuchaniu świadków i zgromadzeniu dowodów, co trwało kilka lat, Sąd wojewódzki zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia, przez organa administracji, kwestii legitymacji prawnej ówczesnego zarządu Stowarzyszenia do występowania w procesie o zwrot mienia. Sąd nie uznał faktu dokonania przez wydział I tegoż sądu, wpisu do rejestru stowarzyszeń reaktywowanej działalności SRCh, ignorując uzasadnienie postanowienia sądu (na podstawie dokumentów), że Stowarzyszenie zachowało ciągłość w działalności, a tylko zaniechało rejestracji ze względu na prześladowania.
Niezależnie od procesu sądowego toczyło się postępowanie w trybie administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, potwierdził wyrokiem ciągłość funkcjonowania Stowarzyszenia i prawo do skonfiskowanego majątku. W postępowaniu administracyjnym zostało wydanych 5 (pięć) ostatecznych decyzji administracyjnych Ministra SW i A, a także trzy wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przebieg postępowania sądowego i administracyjnego w sprawie zwrotu bezprawnie skonfiskowanego mienia, (nawet na podstawie prawa obowiązującego w „okresie błędów i wypaczeń”) świadczy o skłonnościach tych instytucji do utrzymaniu w posiadaniu państwa mienia bezprawnie przejętego. Można stwierdzić na podstawie norm prawnych zawartych w KPA, że takie postępowanie administracyjne podważa zaufanie do organów państwa.
Należy podkreślić, że zgodnie z konstytucją, sądy są niezależne od administracji państwowej i samorządowej, a nawet posiadają, w stosunku do nich, określone funkcje kontrolne. W przypadku przedmiotowego procesu sąd okręgowy (poprzednio wojewódzki) uzależnił rozstrzygnięcie sprawy od decyzji administracyjnej. Dopuścił się też pogwałcenia prawa – art. 40 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, stanowiącym że zaskarżenie decyzji nie wstrzymuje jej wykonania.
Po reaktywowaniu, Stowarzyszenie podjęło ożywioną działalność. Przeprowadziłem kilkugodzinną naradę z prezesem Chrześcijańskiej Demokracji Brandenburgii. Nastąpiło uzgodnienie wizyt i późniejsza wymiana korespondencji. Kontakty ustały po zmianie prezesa w Brandenburgii. Dokonaliśmy wymianę korespondencji z Centralą Stowarzyszeń Pracowników Chrześcijańskich w Rzymie. Zarząd Centrali zapowiedział przyjazd z wizytą do SRCh. Działacze z Włoch i Niemiec okazali wielkie zainteresowanie działalnością SRCh w Łodzi, jako stowarzyszenia pracowniczego z najdłuższym stażem w skali światowej.
Na prośbę zainteresowanych, wizytowałem komitety powołane do reaktywowania działalności stowarzyszeń w Częstochowie i Poznaniu. Dostarczyłem tamtejszym działaczom kopie statutu oraz instrukcje organizacyjne. Grupa członków w Poznaniu nie podjęła działalności. Komitet w Częstochowie wyłonił zarząd i uzyskał wpis do rejestru stowarzyszeń. Po kilku latach jego działalność zanikła z powodu podeszłego wieku działaczy.
W 1995 roku podczas mojego pobytu w szpitalu, lokal Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich i Stronnictwa Pracy został kompletnie ograbiony. „Nieznani sprawcy” skradli wszystkie dokumenty przechowywane w lokalu, meble i sprzęty. Prokuratura umorzyła śledztwo, bo „mimo wysiłków” policji nie udało się wykryć sprawców, chociaż w pewnym momencie jeden z policjantów niechcąco napomknął, że sprawca jest znany, ale w późniejszej rozmowie zaprzeczył jakoby wcześniej o tym mówił.
Zarządowi przypadły trudne zadania: odtworzenie treści skradzionych dokumentów, kontynuacja starań o odzyskanie Domu Ludowego i sprawy bieżące. Pierwszy wyrok NSA, nakazujący ministrowi wydanie decyzji unieważniającej zaskarżoną decyzje o konfiskacie mienia Stowarzyszenia, został wydany w dniu 30 czerwca 1999 r. Kolejni prezydenci Łodzi dwa razy zaskarżali do NSA decyzje ministra SW i A dotyczące unieważnienia decyzji prezydenta Łodzi z 1947 r. w sprawie konfiskaty mienia Stowarzyszenia. Powstała paradoksalna sytuacja – prezydenci wykorzystując procedurą administracyjną procesowali się z ministrem SW i A wyłącznie uprawnionym do zmiany bezprawnych decyzji, do tego uznanych przez Naczelny Sąd Administracyjny za nieważne od początku. Takie postępowanie miało cechy pieniactwa i świadczyło o braku poszanowania prawa, a także podważało autorytet urzędu prezydenta Łodzi. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził w uzasadnieniu kolejnego wyroku, że prezydent nie wniósł do swojej skargi żadnych dokumentów, a więc była to „gra na zwłokę” i pieniactwo.
Ostateczny wyrok NSA, nakazujący zwrot mienia SRCh, został wydany w lipcu 2004 r. Na tej dodatkowej podstawie zarząd zwrócił się do sądu wojewódzkiego o wznowienie procesu cywilnego. Wyrok o wpisanie SRCh do księgi wieczystej jako właściciela, a także nakaz zwrotu nieruchomości, zapadł 30 grudnia 2004 r. Zgodnie z wyrokiem klub garnizonowy powinien opuścić niezwłocznie gmach Stowarzyszenia. Nie istniały ku temu przeszkody, ponieważ decyzja z 1947 r. o konfiskacie mienia została unieważniona, kolejny raz w lipcu 2004 r., a ponadto w Łodzi już od kilku lat nie było formacji wojskowych. Jednakże na spotkaniu przedstawicieli wojska, zarządu SRCh i urzędu prezydenta, przedstawicielka prezydenta, zadecydowała, że klub garnizonowy ma termin opuszczenia posesji do 30 września 2005 r. Orzekła przy tym, że Stowarzyszeniu należy przekazać „gołe mury” a wyposażenie ma prawo zabrać wojsko.
Czas od 1 stycznia do 31 sierpnia 2005 r, wojskowy zarząd wykorzystał na demontaż i wywiezienie wyposażenia gmachu. W rezultacie zarząd wojskowy zmuszony został do zapłacenia Stowarzyszeniu z budżetu państwa, za ten okres 240 tysięcy zł. Wypłacenie tej sumy nosi cechy niegospodarności i narażenia na straty skarbu państwa. Nie wiadomo ile wywiezionego sprzętu dotarło do magazynów wojskowych.
Gmach został przekazany w bardzo złym stanie technicznym i wymagał wielkich nakładów na przeprowadzenie niezbędnych remontów. Po przejęciu Domu Ludowego w październiku 2005 roku, Stowarzyszenie podjęło ograniczoną działalność gospodarczą, w celu zapewnienia funduszów na potrzeby związane z funkcjonowaniem i odbudową gmachu. Powołało też komitet do sprawy reaktywowania działalności stowarzyszeń robotników chrześcijańskich w innych miastach.
Jednocześnie z remontem gmachu, Stowarzyszenie prowadzi działalność oświatową, kulturalną, naukową i charytatywną. Użycza pomieszczeń dla dwóch stowarzyszeń charytatywnych, jednego krzewiącego kulturę, jednego społecznego–lokalnego i dwóch kombatanckich, w tym zarządu krajowego Stowarzyszenia Byłych Spadochroniarzy im. gen. Sossabowskiego. Planowane jest użyczanie siedziby organizacjom społecznym za symboliczną opłatę, a w uzasadnionych przypadkach bezpłatnie. Zarząd Stowarzyszenia dokonał uzgodnienia z proboszczem parafii Podniesienia Krzyża Świętego i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w sprawie wydawania posiłków dla dzieci z ubogich rodzin. Wydawanie bezpłatnych obiadów dla dzieci z czterech szkół natrafiło na przeszkody zewnętrzne, ale jest kontynuowane pomyślnie.
Sala kinowo-teatralna i inne pomieszczenia są udostępniane bezpłatnie dla Wszechnicy Narodowej na prowadzenie prelekcji oraz dla organizacji osób niepełnosprawnych na urządzanie „Festiwalu Sztuk Wszelakich”.
Zarząd nawiązał współpracę ze Stowarzyszeniem Polska w Świecie utrzymującym kontakty z działaczami Polonii, a także ze Związkiem Polaków na Ukrainie. Zarząd podjął współpracę z Fundacją Edukacyjną „Transformacje” w Warszawie.
Dom Ludowy, wybudowany przy wielkim wysiłku fizycznym oraz materialnym członków–założycieli, pozostanie symbolem patriotyzmu na zawsze. Wprowadzone zostały mechanizmy uniemożliwiające sprzedaż albo zadłużenie gmachu głównego oraz zapewniające ochronę ruin, jeżeli w przyszłości – stuletni obecnie budynek – nie będzie nadawał się do użytku.
Opisanie historii ruchu stowarzyszeń robotniczych stwarzało duże trudności. W czasach współczesnych dwóch wybitnych działaczy: dr Franciszek Galewicz z Okręgu Stowarzyszenia w Częstochowie i dr Konstanty Turowski z Okręgu w Krakowie, opracowało historię SRCh w Polsce. F. Galewicz sporządził obszerną monografię. Nie wydał jej drukiem ze względu na koszty, natomiast prosił mnie o wydanie w formie książki. Zleciłem przepisanie rękopisu na dyskietkę komputerową. Sprawa druku w formie książki jest otwarta.
W sprawie materiałów źródłowych F. Galewicz pisał: W mojej pracy natknąłem się na wiele trudności nad gromadzeniem dokumentacji i materiałów archiwalnych. (...) w Warszawie – ośrodku centralnym wszystkie akta uległy zniszczeniu w czasie wojny. Nie lepszą sytuację odkryłem w innych miastach. Nie zdołałem odszukać archiwów, dokumentów, oryginalnych akt w Łodzi, Częstochowie, jak również w innych okręgach. W archiwach diecezjalnych (...) znajdują się jedynie szczątkowe ślady, zapisy dotyczące niektórych księży patronów i działaczy. Obecni duszpasterze nie bardzo są zorientowani w tych zagadnieniach. W Archiwum Akt Dawnych nie znalazłem żadnych śladów dotyczących Stowarzyszenia. (...) Zamieściłem moje wspomnienia i uwagi jako członka i działacza Stowarzyszenia o ruchu chrześcijańsko–społecznym 13.
K. Turowski poświęcił jeden rozdział Stowarzyszeniu Robotników Chrześcijańskich w pracy naukowej Historia ruchu chrześcijańsko – demokratycznego w Polsce.
Należy nadmienić, że autorowi niniejszej monografii udało się zgromadzić część materiałów dotyczących historii Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi, co pozwoliło na opracowanie niniejszego tekstu.
Po zmianie systemu politycznego w 1990 r. F. Fesztner i F. Galewicz (L. Matuszewski mieszkał w Łodzi) przyjeżdżali do Łodzi – jedynego prężnego oddziału Stowarzyszenia w kraju. Ordynariusz Łódzki ks. biskup Józef Rozwadowski udzielał rad zarządowi Stowarzyszenia. Od Nich czerpałem wiedzę dotyczącą ideologii i historii Stowarzyszenia. Wymienieni opuścili świat w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku. Oddaję hołd Ich pamięci.
Subskrybuj:
Posty (Atom)